W jakim zakresie teoria odporności psychicznej łączy się z przywództwem?
Jak praca nad odpornością psychiczną przekłada się na efektywność ludzi i zespołów?
Według definicji prof. Petera Cluogh z Uniwersytetu w Hull (twórcy testu odporności psychicznej) i współpracującego z nim Doug’a Strycharczyka: „Odporność psychiczna to cecha osobowości określająca, w znaczący sposób, jaką wydajność potrafią osiągnąć poszczególne osoby w obliczu stresu, presji i wyzwań…. niezależnie od sytuacji”.
Doskonale wiemy, że sportowcy odporni psychicznie osiągają lepsze wyniki (prof. Peter Clough pracował z zespołami rugby, piłkarzami oraz zawodowymi golfistami), rzadziej myślimy o tym, że odporność psychiczna może się przełożyć na efektywność działań menedżerów, przedsiębiorców, a nawet tzw. „zwykłych” ludzi. A może! I to znacząco.
Liczne badania wskazują, że ludzie odporni psychicznie:
- są statystycznie o 25% bardziej wydajni, niż ich mniej odporni koledzy,
- przyjmują pozytywne wzorce zachowań,
- żyją w poczuciu dobrostanu
A to wszystko pociąga za powoduje, że:
- Posiadają wyższe aspiracje – tym samym łatwiej znajdują zatrudnienie,
- Są bardziej otwarte na zmiany
- Lepiej się adaptują
- Statystycznie częściej kończą studiów
- Są bardziej zmotywowane
Co w takim razie o odporności psychicznej warto wiedzieć?
Po pierwsze, że poziom odporności psychicznej można mierzyć i badać jej poszczególne parametry, a potem optymalizować.
Istotna też wydaje się informacja, że wysoka odporność psychiczna ma na drugim końcu skali wrażliwość, a więc nie wszyscy muszą być bardzo odporni psychicznie.
Potrzebni są nam przecież artyści (poeci, malarze, pisarze, fotografowie), potrzebni ludzie, którzy bardzo mocno reagują na wszelkiego rodzaju bodźce – zachwycają się światem, zauważają detale, wydobywają otaczające nas piękno. Wrażliwcy wnoszą do naszego życia wiele piękna, często są też skuteczni i osiągają tyle samo, ile osoby odporne, różnica polega na tym, że efekty ich działań są zwykle okupione niewspółmiernie wysokimi kosztami. Bo osoby o wrażliwej konstrukcji zwykle przejmują się wszystkim za bardzo, odczuwają boleśnie każdą trudną sytuację, dotyka ich wiele spraw, koło których osoba bardziej odporna przechodzi niemal obojętnie.
Statystycznie wyższe wyniki na skali odporności psychicznej mają liderzy, menedżerowie, sportowcy i osoby starsze.
Parametry, które wpływają się na naszą odporność są bardzo wymierne i można nad nimi pracować.
Odporność zależy bowiem od czterech kluczowych czynników:
- od naszego poczucia kontroli (nad życiem i emocjami),
- od poziomu zaangażowania w wyznaczanie i realizację celów,
- od tego, jak chętnie podejmujemy się wyzwań i czy jesteśmy gotowi uczyć się mimo tego, że po drodze czekają nas porażki,
- oraz od tego, jaka jest nasza pewność siebie – zarówno w relacjach interpersonalnych, jak i pewność życiowych kompetencji.
Poziom odporności psychicznej jest więc skorelowany z rezyliencją (sprężystością psychiczną) – cechą, która mówi o tym, jak łatwo podnosimy się po trudnych przejściach.
Kolejnym, znanym w psychologii pojęciem, do którego odwołuje się teoria odporności, jest koncepcja twardości psychicznej profesor Suzanne Ouellette Kobasy. Badaczka, pracując z menedżerami, analizowała cechy tych, którzy nie tylko potrafili się podnosić się po „upadkach”, ale też stosunkowo łatwo je przechodzili – nie odchorowywali porażek i mimo niepowodzeń, cieszyli się dobrym zdrowiem. Okazało się, że kluczową kompetencją osób twardych psychicznie jest umiejętność uczenia się (także na błędach) i odwaga do podejmowania kolejnych wyzwań.
Możemy skutecznie pracować nad optymalizacją odporności psychicznej, ale niekoniecznie potrzebujemy ją podnosić bardzo wysoko, bo każdy z nas potrzebuje jej na odpowiednim dla siebie poziomie. Czasem można obniżyć jakiś parametr odporności, czasem podnieść, ale na pewno warto sobie swoją konstrukcję uświadomić, żeby wiedzieć, jak oddziałujemy na siebie i otoczenie.
Można pracować nad odpornością psychiczną zarówno jednostek, jak i zespołów, wpływając na ich dobrostan i wzrost efektywności.
Doby lider to ktoś, kto ma świadomość swoich cech i predyspozycji, ale też ktoś, kto potrafi ocenić potrzeby i predyspozycje własnego zespołu. Znajomość teorii odporności psychicznej przydaje się więc osobom zarządzającym w firmach i organizacjach, tym bardziej, że nierozerwalnie wiąże się ze skutecznością i osiąganiem celów.
/ Informacje zaczerpnęłam z książek „Odporność psychiczna, D. Strycharczyk” P. Clough, GWP 2017 oraz Ch. Berndt, „Tajemnica odporności psychicznej”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, a także z warsztatów licencyjnych, przygotowujących do prowadzenia badań odporności psychicznej/.
